Koempelverhaal: De Werkelijkheid van Mijnwerkers

De andere kant van het koempelverhaal

Interview anno 1995 met een oud-mijnwerker, die veel te jong is overleden. Uit respect noem ik geen naam.

Het door mij opgetekende archiefverhaal:

In verhalen over de mijnbouw hoor je vaak over de sterke saamhorigheid, de zogenaamde “koempelmentaliteit”. Was dat echt zo?

Ja, dat hoor je vaak, hè? Koempelmentaliteit, kameraadschap… het idee dat iedereen voor elkaar klaarstond ondergronds. Dat ze allemaal als één blok samenwerkten. Het klinkt mooi, bijna romantisch. En ja, natuurlijk, er was verbondenheid. Je vertrouwde wel op elkaar, want ondergronds moest je op elkaar kunnen rekenen. Maar laten we eerlijk zijn: de werkelijkheid was ook anders.

Hoe bedoelt u dat?

Nou, kijk… mensen blijven mensen, ook in de mijn. Je had zeker solidariteit, maar je had óók hielenlikkers, verraders en mensen die elkaar het licht in de ogen niet gunden. Niet elke mijnwerker was een kameraad. De druk om productie te draaien was enorm. Iedereen had z’n targets, en dat zorgde soms voor jaloezie of concurrentie. Sommigen deden zich beter voor bij de opzichter om er zelf beter van te worden. En dan stond je als ander gewoon in de kou.

Dus dat beeld van broederschap is wat te rooskleurig?

Ja, dat denk ik wel. Het wordt vaak achteraf geromantiseerd. Alsof het één grote familie was, maar in de praktijk gold ondergronds gewoon het recht van de sterken. Wie zich staande hield, fysiek én sociaal, die redde het. Wie zwak was, werd opzijgeduwd. Het was keihard werken in een keiharde wereld. En dat moet je óók durven vertellen, niet alleen de warme verhalen.

Tekst en foto: Peter Trompetter Fotografie